Laatst was ik bij het digitale congres van de PO-Raad met als thema Burgerschap. Door theatermaker Lucas de Man hoorde ik de samenstelling van de volgende woorden: professionele schijt. Geweldig Lucas, dank je wel!  Mijn verbeelding begon als een malle te ratelen. Het lijkt een tegenstelling en tegelijkertijd vullen ze elkaar fantastisch aan.

Lucas legde uit dat je best schijt mag hebben aan dingen. Niet zoals pubers dat hebben, maar als professionals. Zijn boodschap: volg als professional je intuïtie en heb professionele schijt aan dingen die niet goed voelen. Maak keuzes om het goede te doen voor jezelf én de ander.

Later die avond had ik een digitale filosofiecursus van The School of Life van Lammert Kamphuis. Hij behandelde deze avond de filosofen Socrates en Plato waarbij ons werd gevraagd om een woord op een filosofische manier als een begrip te analyseren. Ik ging voor twee woorden: professioneel schijt.

Het woord professioneel heeft wat mij betreft betrekking op een werksituatie. Want kun je bijvoorbeeld spreken over privé professioneel zijn? Kan een echtgenoot (niet die van mij natuurlijk) bijvoorbeeld zeggen: zeur niet zo aan mijn hoofd, stel je eens professioneel op? Volgens mij zou hij eerder zeggen: gedraag je eens volwassen . Vanuit filosofisch oogpunt was ik voor dit moment best tevreden over deze analyse.

Dan het woord schijt. Het woord schijt deed me meteen denken aan het afval dat door onze darmen wordt afgescheiden. Het is afval van ons lichaam, ballast die we graag zo snel mogelijk kwijtraken op het moment dat het zich aandient. Doorgaans lukt deze lichamelijke afscheiding goed. Moeilijker is het om het afscheiden op cognitief of gevoelsniveau te doen. Lammert gebruikte hiervoor het Griekse woord Autarkeia: trouw blijven aan jezelf. Hij gaf daarbij een voorbeeld van een verpleegkundige die palliatieve zorg verleende. Deze verpleegkundige heeft jarenlang aan haar patiënten gevraagd of ze ergens spijt van hadden in hun leven en zo ja wat ze dan anders zouden hebben willen doen. Uit de top vijf die ze hiervan heeft gemaakt staat op nummer één: dat mensen zich minder hadden willen aantrekken over hoe een ander over ze denkt en minder hadden willen handelen naar de verwachting van de ander. Dus vrij vertaald een beetje meer schijt hebben aan….

Terug naar de middag over Burgerschap, want er was nog een uitspraak die mij triggerde: het onderwijs zoals dat nu is georganiseerd is vooral programmagestuurd gehoorzaamheids-onderwijs. Claire Boonsta van Operation Education bracht deze in tijdens haar Keynote. Een filosofische analyse lijkt me hier niet nodig omdat de uitspraak wat mij betreft al voor zichzelf spreekt.

En dit alles op één dag! Burgerschap laat zich maar moeilijk in woorden vangen, daar gaan we in een dag niet uitkomen. Maar om een halt toe te roepen aan programmagestuurd gehoorzaamheids-onderwijs, gun ik het iedereen – inclusief mijzelf – om het lef te hebben professioneel schijt te hebben aan …..

Lang leve de vrijheid om intuïtief te handelen binnen de professionele én privé context.

Tekst geschreven door Dian Langenhuijzen

Illustratie gemaakt door Miesjel van Gerwen