En dan is het zover; ik vertrek bij Plaza Cultura

En dan is het zover, ik vertrek bij Plaza Cultura

In het programma ’Ik vertrek’ worden mensen gevolgd die een wending geven aan hun leven. Ze laten het zekere, het bekende achter zich en kiezen voor iets nieuws. Ook ik laat het zekere en iets heel moois achter en ga een nieuw pad bewandelen. Het woord vertrek heeft verschillende betekenissen. Graag neem ik je mee in wat het voor mij betekent.

Vertrek als afscheid, 

Natuurlijk, vertrekken is afscheid nemen. En dat doe ik met pijn in m’n hart. Ik ga mijn twee fantastische en lieve collega’s Kristel en Heleen verlaten. En afscheid nemen van het hartverwarmend én hardwerkend netwerk waar ik me de afgelopen zes jaar in heb begeven. Maar zoals ze zeggen ’afscheid nemen bestaat niet’, we gaan elkaar vast en zeker nog tegenkomen.

Vertrek als begin,

Elk vertrek is weer de start van een nieuw begin. Ik zie uit naar de nieuwe wending in mijn loopbaan. Per 1 november a.s. ga ik namelijk voor 24 uur aan de slag als Beleidsmedewerker Kunst & Cultur en Gemeenschapsfuncties bij Mijn Gemeente Dichtbij voor de gemeente Boxtel en Sint-Michielsgestel. Ik heb er zin in.

Vertrek als ruimte,

Plaza Cultura was een hele fijne werkomgeving waar ik alle ruimte heb gekregen om me persoonlijk te kunnen ontwikkelen. Het was ook de plek waar ik samen met Heleen en Kristel Plaza Cultura kwalitatief en kwantitatief heb kunnen laten groeien. Zo hebben we in Sint-Michielsgestel volop kansen gezien én genomen om het cultuuronderwijs samen met de scholen verder uit te bouwen en te verstevigen. En in Vught is, naast het onderwijs, ons werkveld flink verbreed binnen het sociaal domein en buitenschoolse cultuureducatie. Hierdoor maakten we kennis met nieuwe doelgroepen zoals bijvoorbeeld zorg- en welzijnsorganisaties en bedienen we alle inwoners van Vught van 0 tot 100 jaar.

Plaza Cultura heeft me veel gebracht

Ik kijk terug op vele fijne afspraken, bijeenkomsten, scholingen en kunstprojecten. Ze leverden betekenisvolle gesprekken op en brachten verwondering met zich mee; dat is de kracht van kunst en cultuur. Maar bovenal ben ik trots op de talloze verbindingen die we -ook in de moeilijke jaren tijdens Corona- hebben gemaakt en versterkt tussen deelnemers, bezoekers, publiek en makers. Ik vertrek met een gerust hart en weet: ik ben niet ver weg; onze wegen gaan zich vast nog kruisen.

Via deze weg bedank ik het fijne, lieve en grote netwerk van Plaza Cultura.

Graag tot ziens!

 

Foto: ‘Buurtkracht-Krachtbuurt’ – Angelique Kleijne, Project Schatten van Zonneheuvel, 2022.

 

Publicaties

Publicaties

30 maart 2022

Brabants Dagblad – ‘s-Hertogenbosch/Vught

Is ziek zijn in je hoofd eng? Nou, valt eigenlijk wel mee

15 april 2021

NIVOZ – Het Kind een digitaal platform voor het onderwijs in Nederland

Oproep: ‘Schoolleider, bespreek de pedagogische waarde van kunsteducatie met je team’

11 november 2020

LKCA, Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en AmateurkunstCultureel Kapitaal, een digitaal platform:  cultuur op school, buiten school en in zorg en welzijn. 

Hoe krijgen we schoolleiders gemotiveerder voor cultuureducatie?

8 september 2020

Het Klaverblad, huis-aan-huis weekblad gemeente Vught, Sint-Michielsgestel en omstreken

Plaza Cultura vertelt

24 augustus 2020

NIVOZ – Het Kind een digitaal platform voor het onderwijs in Nederland

Cultuureducatie hoger op de agenda met ‘Art Based Learning

18 augustus 2020

Mestmag, het culturele onlineplatform voor cultuureducatie in Noord-Brabant

Cultuureducatie hoger op de agenda met ‘Art Based Learning’

 

10 juni 2020

Mestmag, het culturele online platform voor cultuureducatie in Noord-Brabant

Mensen inclusief verbinden met kunst: Plaza Cultura

 

25 februari 2020

Prikkels, is het online- en offline magazine over cultuuronderwijs van Plein C, Kunst Centraal en Kunstloc Brabant 

Een rok vol verhalen 

Pag. 24 en 25

Diverse publicaties in het kader van:

Vught viert Vrijheid: het maken en de onthulling van de bevrijdingsrok

 

26 oktober 2019

Radio interview NOVO3, Vught

Met Judith Abels en Dian Langenhuijzen

 

27 oktober 2019

Brabants Dagblad

Filmpje: Veel variatie bij sfeervolle dag van ‘Vught viert Vrijheid’

 

30 oktober 2019

Het Klaverblad, huis-aan-huis weekblad gemeente Vught, Sint-Michielsgestel en omstreken

“We’ll meet again…” Bij indrukwekkend bevrijdingsfeest, pag 1 en 4

 

30 oktober 2019

Gemeente Vught, fotoalbum

Vught viert Vrijhei

d

Werkstation cultuureducatie schoolleiders

Uitnodiging Werkstation cultuureducatie schoolleiders

Toen we in december dit werkstation aan het voorbereiden waren, wisten we nog niet dat de insteek zo actueel zou zijn. Wij nodigen je uit om samen op zoek te gaan naar waarde van cultuureducatie binnen jouw pedagogische opgave.  

  • Op onderzoek naar de waarde die kunst heeft. Soms is dat verwarrend maar altijd mooi en verrassend in het onverwachte.
  • Wat raakt je daarin persoonlijk en wat is daar de betekenis van voor de pedagogische opgave die jij binnen jouw school hebt?

Dat is de kern die we willen aanraken tijdens deze werkstations cultuureducatie met schoolleiders en -bestuurders én degene die binnen hun school een pedagogische missie hebben en cultuureducatie op de agenda willen krijgen.

Wij nodigen je uit voor het tweede ‘Werkstation cultuureducatie voor schoolleiders’.

Dit werkstation start met een kleine theatrale dansvoorstelling van Lotte en Lara met ‘Doe maar niet‘. De dans gaat over aanraken en (on)gewenst fysiek contact ook in coronatijd. Daarna gaan we aan het werk onder begeleiding van Wilma van Esch. Wilma is schrijver, spreker en procesbegeleider op het gebied van onderwijs en opvoeding. Waarbij haar focus ligt op welbevinden en betrokkenheid van kinderen, medewerkers én leidinggevenden. 

Kijken, ervaren, maken, doen en delen staat deze ochtend centraal!

Ervaringen van deelnemers over de eerste werkstations:

Kunst zorgt voor reflectie op je eigen functioneren.”

Heel goed dat jullie de verbinding zoeken met het contact met schoolleiders onderling, dat is fijn.”

“Ik ben enorm verrast wat de bijeenkomst met mij deed met betrekking tot mijn persoonlijk leiderschap.”

“Ik heb kunst zo nog niet eerder ervaren. Verrassend wat kunst teweeg brengt.”

“Fijne omgeving en begeleiding, goed gedaan.”

“Interessant om met een groep kunst ervaringen te delen.”

Praktisch over het ‘Werkstation cultuureducatie voor schoolleiders’:

  • op maandag 21 maart 2022,
  • van 09.00 tot 12.30 met aansluitend de mogelijkheid om samen te lunchen,
  • in dans- en theaterwerkplaats De Speeldoos in Vught,
  • bijdrage € 150,- waarvan 50% zal worden bekostigd door Kunstloc Brabant (voor schoolleiders werkzaam in Brabant),
  • samen lunchen is op eigen kosten,
  • er is ruimte om samen met een collega schoolleider of -bestuurder te komen,
  • definitieve inschrijving tot 3 maart 2022,
  • de werkstations worden georganiseerd door Monique Koolen van Kunstloc Brabant en kunsteducator Dian Langenhuijzen in samenwerking met Wilma van Esch.

Wij ontmoeten je graag! 

Toen we in december jl. dit werkstation cultuureducatie aan het voorbereiden waren, wisten we nog niet dat de insteek zo actueel zou. Samen gaan we op zoek naar waarde van cultuureducatie binnen jouw pedagogische opgave.  

Kunst zorgt voor reflectie op je eigen functioneren” een mooi inzicht van één van de schoolleiders van een vorig werkstation.

  • Samen op onderzoek naar de waarde die kunst heeft. Soms is dat verwarrend maar altijd mooi en verrassend in het onverwachte.
  • Wat raakt je daarin persoonlijk en wat is daar de betekenis van voor de pedagogische opgave die jij binnen jouw school hebt?

Dat is de kern die we willen aanraken tijdens deze werkstations cultuureducatie met schoolleiders en -bestuurders én degene die binnen hun school een pedagogische missie hebben en cultuureducatie op de agenda willen krijgen.

Wij nodigen je uit voor het tweede ‘Werkstation cultuureducatie voor schoolleiders’.

Dit werkstation start met een kleine theatrale dansvoorstelling van Lotte en Lara met ‘Doe maar niet‘. De dans gaat over aanraken en (on)gewenst fysiek contact, een actueel thema in deze Coronatijd. Daarna gaan we aan het werk onder begeleiding van Wilma van Esch. Wilma is schrijver, spreker en procesbegeleider op het gebied van onderwijs en opvoeding. Waarbij haar focus ligt op welbevinden en betrokkenheid van kinderen, medewerkers én leidinggevenden. 

Kijken, maken, doen en delen staat deze ochtend centraal!

Praktisch over het ‘Werkstation cultuureducatie voor schoolleiders’:

  • op maandag 21 maart 2022,
  • van 09.00 tot 12.30 met aansluitend de mogelijkheid om samen te lunchen,
  • in dans- en theaterwerkplaats De Speeldoos in Vught,
  • bijdrage € 150,- waarvan 50% zal worden bekostigd door Kunstloc Brabant (voor schoolleiders werkzaam in Brabant),
  • samen lunchen is op eigen kosten,
  • er is ruimte om samen met een collega schoolleider of -bestuurder te komen,
  • definitieve inschrijving tot 3 maart 2022,
  • de werkstations worden georganiseerd door Monique Koolen van Kunstloc Brabant en kunsteducator Dian Langenhuijzen in samenwerking met Wilma van Esch.

Wij ontmoeten je graag!

Goh, wat bijzonder…

Goh, wat bijzonder...

Naast mijn werk als zelfstandige ondernemer werk ik als cultuurcoach/intermediair bij Plaza Cultura. We werken voor de scholen in de gemeente Sint-Michielsgestel en Vught en voor Vught hebben we extra taken binnen de buitenschoolse cultuureducatie en sociaal domein. Ook bij Plaza Cultura zijn er met regelmaat projecten waar we trots op zijn. Het social art wijkproject Schatten van Zonneheuvel is er zo een waar ik zelf vanuit Plaza Cultura actief bij betrokken ben. Voor Plaza Cultura schreef ik mijn ervaringen bij dit proces op, met als titel: 

 

Goh, wat bijzonder…

Dat is het eerste dat in me op komt als ik na de zwoele donderdagavond van 17 juni ’21 terugblik op de Kick-off van het project ‘Schatten van Zonneheuvel’, tegelijkertijd word ik er ook heel blij van!

In november deed Welzijn Vught een oproep in Vught om aandacht voor elkaar te hebben in coronatijd. Aandacht voor degene die een extra steuntje in de rug konden gebruiken. Wij van Plaza Cultura geloven in duurzame verbindingen en dachten hier kansen te zien. Samen met Welzijn Vught, MOVE Vught en kunstenaar Carola Mokveld zijn we gaan nadenken hoe mooi het zou zijn als we meer wijkgericht zouden kunnen denken in plaats van op individu. Al pratende kregen we energie van het idee dat we door in beginsel artistieke uitgangspunten bij zouden kunnen dragen aan een duurzame sociale cohesie binnen een wijk in de gemeente Vught. Op dat moment startten er in de wijk Zonneheuvel vier nieuwe vrijwillige wijkondersteuners. Een kans om te kijken hoe door kunst- en cultuuractiviteiten we ons doel zouden kunnen behalen. Immers in corona tijd hebben veel sociale contacten stilgelegen of een deuk opgelopen.

Een mooie uitdaging lag voor ons waarbij de aandacht uitging naar: plan en financiering, betrokkenheid, kwaliteit, zorgzaamheid en vertrouwen en uitvoering.

Plan en financiering

De eerste stap was het bedenken van een plan waarbij ook een van de vrijwillige wijkondersteuners direct betrokken was. We kwamen tot mooie ideeën en de contouren ‘Schatten van Zonneheuvel’ werd geboren. We zijn een projectplan gaan schrijven met een looptijd van anderhalf jaar en zijn subsidiebronnen aan gaan schrijven. Waarvan een van de belangrijkste het Prins Bernhard Cultuurfonds al snel haar toezegging deed. Niet dat anderen niet belangrijk zijn, in tegendeel, maar dit fonds was een mooie basis om ook de boer op te gaan naar andere bronnen. Op dit moment werken we eraan om de totale begroting rond te krijgen en dat is bijna gelukt, daar zijn we blij mee.

Betrokkenheid

Met een plan en geld ben je er niet. Alle vrijwillige wijkondersteuners zijn voor dit project de belangrijkste schakel tussen de wijk en degene die -enigszins op afstand- wat hebben bedacht. Door koffiegesprekken tussen de vier wijkondersteuners en Carola begon ook hun vertrouwen en enthousiasme te groeien en zagen ook zij kansen om op deze manier meer verbinding in de wijk tot stand te brengen. Het zijn echte kanjers!

Kwaliteit

Dat kunst en cultuur een potentieel van verbinding in zich heeft dat wisten we al, maar werd ook al snel zichtbaar tijdens de eerste voorbereidende activiteit voordat de kick-off: de Wijkwandeling zou plaatsvinden. In juni heeft Rolf Vonk van Erfgoed Brabant ons in een korte train de training meegenomen in De zachte Atlas om een kwaliteitsslag te maken in gespreksvoering en observeren. De Zachte atlas een werkvorm waarbij je samen op zoek gaat naar wat jij in jouw directe woonomgeving belangrijk vindt, wat je opvalt, welke herinneringen het je brengen, wat je een fijne plek vindt om te verblijven, waar het bijvoorbeeld lekker ruikt door bloemen of de bakker enz. Op deze manier denk je eerst zelf na wat voor jou een bijzondere plek in de wijk is, je schrijft dit op of beter nog je tekent het om dit vervolgens direct daarna tijdens een wandeling in kleine groepjes met elkaar te delen. Door bij ieder groepje een begeleider mee te laten lopen, creëer je ruimte om de gesprekken meer diepgang te geven. Na de train de training in twee delen had ik het idee dat de eerste winst van verbondenheid al binnen was. Het enthousiasme van de vier vrijwillige wijkondersteuners, een vijfde wijkbewoner Angelique, drie medewerkers van Welzijn Vught, twee medewerkers van woningbouwvereniging Charlotte van Beuningen, een medewerkerker van MOVE Vught, Carola en de beleidsmedewerker van de gemeente Vught maakte dat het duidelijk werd wat de bedoeling was en gaf vertrouwen om dit ook met wijkbewoners te gaan doen. Ofwel de bekende olievlak was gaan vloeien.

Zorgzaamheid en vertrouwen

De belangrijkste basis voor het slagen van een plan is zorgzaamheid en vertrouwen bij degene waar het uiteindelijk om draait: de wijkbewoners. Immers er was al een kleine groep die geloofde in het concept de Schatten van Zonneheuvel, maar de doelgroep; de bewoners zelf moesten nog in de verleiding komen zich aan te willen sluiten. De vier vrijwillige wijkondersteuners en Carola hebben dit heel goed begrepen. Door samen te werken aan een nieuwsgierig makende uitnodiging voor de wijkwandeling (waar ik zo op terug kom) en deze persoonlijk uit delen in de wijk leidde er toe dat gisteravond tijdens de kick-off bij de Schatten van Zonneheuvel meer dan 30 personen aanwezig waren en belangrijker nog met een heel tevreden met een gevoel van saamhorigheid naar huis gingen.

Uitvoering

En dan komen we nu bij de wijkwandeling waar het dus -na alle voorbereiding- gisteren dan écht om draaide: de bewoners van de wijk Zonneheuvel. Na een welkom en uitleg van de avond ging iedereen in groepjes van 4 tot 6 personen uiteen. Bij ieder groepje was een begeleider bij om, zoals de Zachte Atlas dit betaamd, op zoek te gaan naar elkaars schatten van Zonneheuvel. Na afloop kwam iedereen weer terug en zijn de highlight op stroken geschreven en zichtbaar op de grond gelegd. Dit gaf de gelegenheid om op een paar highlight in te gaan. Conclusie er zijn veel positieve verhalen over de wijk verteld, ieder had een bijzondere plek die zij of hij ingebracht heeft én waar gesprekken over gevoerd zijn. En ook interessante wetenswaardigheden en belangrijke aandachtspunten werden gedeeld. En die aandachtspunten zijn meteen een mooie aanhaker op de volgende activiteit die ik juli staat gepland. Een van de bewoners bracht namelijk in dat er ten opzichte van ‘vroeger’ meer een tweedeling in de wijk is ontstaan. Veel ‘ouderen’ zijn weg waardoor het evenwicht tussen jong en oud minder is. Carola nodigde dan ook namens Olga, Marja, Nelleke en Ton iedereen uit om zich aan te sluiten bij een van de drie workshops die plaats gaat vinden in Vlasborch, wordt dus vervolgd.

En oh, ja ook hier word ik ook nog zo blij van dat ook vier bewoners van de wijk die een relatie hebben met Vlasborch (visueel beperkten) aanwezig waren en volop uitleg kregen over wat te zien was door medebewoners, heel bijzonder!

Foto’s: Carola Mokveld, Welzijn Vught

Ook te lezen op: Plaza Cultura

Reisadvies

Reisadvies

Het is al begonnen, er kan al voorzichtig nagedacht worden over het plannen van fysieke reizen. Het schijnt dat ‘we’ het reizen zo gemist hebben tijdens de covid-lockdown. Ondanks dat ik vakanties ook heerlijk vind, kan ik niet zeggen dat ik het reizen zo heb gemist afgelopen jaar. Ik heb namelijk actieve- én alternatieve digitale bestemmingen ontdekt waarbij kunst -of eigenlijk het openstaan voor nieuwe ontdekkingen en ervaringen- de basis was. Deze prachtige reizen waren laagdrempelig, relatief goedkoop, samen met anderen, vaak ontroerend en gaf mij voeding om er weer een tijdje tegenaan te kunnen gaan. Het was niet alleen mijn ervaring, maar ook van anderen. Ik noem het graag een artistieke reis waarvoor je geen kunstkenner en zelfs geen kunstliefhebber hoeft te zijn om toch bij bijzondere bestemmingen te komen door kunst. 

Een van de reizen was een digitale masterclass co-creatie met Elke-Bruno aangeboden door Fontys Hogescholen Tilburg. Ik voelde bij de start een lichte gezonde spanning want ik wist niet wie de andere achttien reisgenoten waren. Zouden er alleen kunstenaars zijn? Pas ik daar wel bij? In ieder geval was mijn belangstelling naar wat het me zou brengen groot en daarmee was de voorbereiding al klaar. Tijdens de eerste van de vier digitale bijeenkomsten was nog niet duidelijk wat de uiteindelijke bestemming zou zijn. Het niet weten en aan de slag gaan bracht nieuwsgierigheid naar wat het ons zou brengen. Bruno en Elke inspireerden ons door nationale en internationale voorbeelden van wat co-creatie met kunst kan zijn. Vervolgens stelden we gezamenlijk een kader op voor foto-opdrachten die we buiten in stedelijke en landelijke omgeving zouden gaan maken. Ik ben niet persé van het maken, maar moest en ging toch aan de bak. De opdrachten, die gelukkig laagdrempelig en relatief eenvoudig waren, maakte dat ik met andere ogen naar mijn omgeving ben gaan kijken. Soms gaf dit verwarring, vaker verwondering. Door rust en tijd te nemen om mijn omgeving vanuit een opdracht te ontdekken was heel bijzonder. Zonder dat we elkaar als groep live hebben ontmoet hebben we een gezamenlijke artistieke reis gemaakt dat een filmpje heeft opgeleverd: 49 Movements of Time. Binnenkort wordt dit filmpje getoond op een groot buiten led scherm bij het Factorium in het centrum van Tilburg. 

Bij een andere reis was ik de ‘reisleider’. Voor mijn werk en mijn kleine ondernemerschap heb ik de laatste maanden vijf digitale masterclasses Art Based Learning (Lutters, 2020) begeleid. Art Based Learning is een methodiek om kunst te ervaren waarbij de deelnemers antwoorden of inzichten krijgen op voor hen betekenisvolle vragen. Achtergrond, opleiding of werk is helemaal niet van belang omdat je niets van kunst hoeft te weten. Alleen een nieuwsgierige open houding is voldoende. De verbeeldingskracht en de creatieve geest -die ieder in zich heeft- maakte dat de deelnemers nieuwe bestemmingen hebben ontdekt.  

En tot slot wil ik ook nog een derde reis delen die vooral anderen hebben ervaren. Eind april vond de lancering plaats van het intens mooie project Kunstkameraadje. Kunstkameraadje is een project dat mijn collega Heleen Korthals het afgelopen jaar vanaf de eerste lockdown heeft ontwikkeld voor de gemeente Vught. Ze heeft mensen die een steuntje in de rug konden gebruiken met grote zorgvuldigheid gekoppeld aan lokale kunstenaars. Deze koppels hebben samen een (grotendeels digitale) reis gemaakt waarbij de interesse naar elkaars leven groot was. Door de onderzoekende houding van de kameraadschappen werden er door gesprekken mooie en vaak ook ontroerende verbindingen gemaakt die normaliter niet tussen twee vreemden zal ontstaan. Samen zijn ze de reis van een proces aangegaan om uiteindelijk tot een product te komen. De waarde van kunst is vaak niet in woorden te vangen, echter in deze digitale tentoonstelling zijn het -naast de werken- ook de woorden die de kracht van kunst uitspreken. 

De reizen die ik heb beschreven noemde ik regelmatig artistieke reizen. Het woord artistiek doet wellicht snel vermoeden dat dit alleen aan kunstenaars is voorbehouden. Maar zoals je hebt gelezen hoef je hiervoor zeker geen kunstenaar te zijn. Randvoorwaarden zijn wel van belang want een betekenisvolle kunstervaring doe je niet zomaar op. Eén ervan is een open houding. Bij een open houding gebeurt er iets bij de deelnemer, een moment dat het bijzonder maakt. Het is de ruimte waar verwondering, fascinatie en onzekerheid de ruimte krijgt. Het heeft niet alleen een positieve uitwerking op jezelf, maar het helpt je ook een rol van betekenis te spelen in je omgeving (Twaalfhoven, 2020). 

Daarom luidt mijn reisadvies dan ook, houd het dichtbij huis en ga op onderzoek uit naar welke bestemming kunst jou kan brengen. 

Bronnen:

Lutters, J. (2020). Art Based Learning: handboek creatief opleiden. Bussum, Nederland: Coutinho.

Twaalfhoven, M. (2020). Het is aan ons: waarom we de kunstenaar in onszelf nodig hebben om de wereld te redden (2de ed.). Amsterdam/Antwerpen, Nederland/België: Atlas Contact.

De foto is gemaakt door mijzelf en is uitvergroting van het werk van Eva Jospin, Matera 2020 nu te zien in Het Noordbrabants Museum. Ik waande me tijdens het live zien van deze tentoonstelling in Alice in Wonderland, een reis op zich!

Oproep: ‘Schoolleider, bespreek de pedagogische waarde van kunsteducatie met je team’

Oproep: 'Schoolleider, bespreek de pedagogische waarde van kunsteducatie met je team'

Onbekend maakt onbemind. Als je schoolleiders in het primair onderwijs wilt motiveren voor cultuureducatie, laat hen dan zelf op een positieve manier kunst ervaren. En ga vervolgens het gesprek aan over de pedagogische waarde ervan. Dat het werkt, ontdekte kunsteducator en auteur van deze bijdrage, Dian Langenhuijzen.

Schoolleiders onderschrijven het belang van kunsteducatie, daarom hebben ze al twee keer meegedaan aan de vierjarige Cultuureducatie met Kwaliteit-periode. Deze CMK betreft een landelijke regeling om de kwaliteit van cultuuronderwijs, deskundigheidsbevordering en culturele netwerken een duurzame impuls te geven. Hoe kan het ondanks die CMK dat kunsteducatie zo snel onder druk komt te staan wanneer ‘andere prioriteiten’ zich aandienen? Ik was benieuwd hoe schoolleiders hun eigen rol hierbij zien. Waar komt hun motivatie voor kunsteducatie vandaan, hoe zien zij hun rol en is het mogelijk dit alles te vergroten? Om daar achter te komen, interviewde ik zes schoolleiders. Vervolgens deed ik een groot praktijkonderzoek naar het effect van Art Based Learning, en tot slot voerde ik met de schoolleiders een diepgaand gesprek over de waarde van kunsteducatie en hun rol hierbinnen.

Wat mij opviel:

  • Scholen kunnen zelf kiezen hoe ze kunsteducatie invullen. Zij zijn daarin autonoom.
  • De uitvoering van kunsteducatie hangt sterk af van de hoogte van de financiering door de overheid.
  • Binnen de overkoepelende scholenstichting voeren schoolleiders niet of nauwelijks inhoudelijke gesprekken over kunsteducatie met collega-schoolleiders of met het schoolbestuur.
  • Bij kunsteducatie zien schoolleiders hun eigen rol vooral als het faciliteren en ondersteunen van de interne cultuur coördinator.

Door kunst nieuwe persoonlijke inzichten

Toen kwam de vervolgstap: is het mogelijk om de betrokkenheid bij kunst bij schoolleiders te vergroten? Ik onderzocht het in de praktijk. Dat deed ik door middel van Art Based Learning (Lutters, 2013) omdat je met deze methode tot nieuwe persoonlijke inzichten kunt komen door kunst. Ook is de methode zeer toegankelijk: deelnemers hoeven geen voorkennis of affiniteit met kunst te hebben. Ik begeleidde in musea negen masterclasses Art Based Learning. De zevenenzeventig deelnemers, waarvan een deel van de groep ook de geïnterviewde schoolleiders waren, toonden na afloop meer betrokkenheid bij kunst, bleek uit de digitale evaluaties. Voor een deel was mijn vraag hiermee beantwoord. Maar ik wist nog niet wat schoolleiders nodig hebben om kunsteducatie voortaan meer prioriteit te geven op hun po-scholen. Daarom voerde ik na de masterclass een socratisch groepsgesprek met hen. Bij deze vorm bevraag je elkaar op persoonlijke waarden in dit geval: welke persoonlijke betekenis geef jij aan kunst en kunsteducatie? Oordelen en meningen worden uitgesteld.

‘Continuïteit van kunsteducatie is kwetsbaar’
Welk effect hadden deze gesprekken op de schoolleiders? Na het interview, het praktijkonderzoek en de socratische gespreksvoering bleek het volgende:

  • De motivatie om op school aan kunsteducatie te doen, hangt nu vaak af van externe factoren. De continuïteit is meer gewaarborgd als de motivatie voortkomt uit persoonlijke verbondenheid.
  • De uitvoering van kunsteducatie op school hangt af van de kwaliteit van de icc’er maar ook van de tijd, ruimte en financiën die een icc’er ervoor heeft. Een schoolleider geeft aan: ‘De continuïteit van kunsteducatie is hiermee kwetsbaar.’ De schoolleider zou het met het team moeten hebben over de pedagogische waarde van kunsteducatie.
  • Meer dan negentig procent van de negenenvijftig respondenten geeft na de masterclass aan dat zij kunst op een andere en betekenisvolle manier hebben ervaren. De methode laat hiermee zien dat het effect heeft op de groei van de persoonlijke waardering voor kunst.
  • Een Art Based Learning-ervaring geeft schoolleiders inzicht in welke waarde kunst kan hebben voor kinderen. En welke waarde zij heeft voor de verbinding met jezelf. Schoolleiders vinden het waardevol om gezamenlijk naar kunst te kijken en om te praten over de rol en betekenis van kunsteducatie. Door zelf kunst te ervaren, zien zij de waarde van kunst beter. Het socratisch gesprek bracht een kanteling teweeg. Een van de schoolleiders zei: ‘Mijn rol zet me nu aan het denken, ik heb nog wat werk te doen.’ Ook dit onderstreept dat het belangrijk is om met schoolleiders in gesprek te gaan over de waarde van kunsteducatie en de rol van de schoolleider daarin.
  • Het is belangrijk dit gesprek ook aan te gaan met collega’s van andere scholenstichtingen en/of gemeenten. Het is raadzaam daarvoor een lokaal of landelijk netwerk in te richten.

Leerkrachten spelen sleutelrol
Kunst heeft het vermogen inzichten en antwoorden naar boven te halen die ieder mens in zich heeft. Kunsteducatie draagt bij aan de persoonlijke, sociaal maatschappelijke en mondiale ontwikkeling. Het kan worden ingezet vanaf het moment dat een kind zich bewust is van zijn (directie) omgeving. In de uitvoering van kunsteducatie binnen het onderwijs spelen leerkrachten/docenten een sleutelrol. Maar zeker zo belangrijk is de pedagogische onderwijsvisie binnen een schoolteam en de rol van kunsteducatie hierin. Schoolleiders en bestuurders kunnen hierin een verschil maken. Ik ga verder met mijn praktijkonderzoek hierover.

Dian Langenhuijzen is kunsteducator en zelfstandig ondernemer. Zij verbindt, begeleidt en ondersteunt kunstervaringen. Ze geeft in musea en digitaal Art Based Learning-masterclasses aan groepen. Daarnaast werkt zij ook als CMK-intermediair en cultuurcoach voor Plaza Cultura.

Bronnen:

• Lutters, J. (2013). University 21: Creativiteit als Noodzaak: Windesheimreeks kennis en onderzoek. Geraadpleegd van www.artez.nl.

• Lutters, J. (2015). Sprekende objecten: Studies in art-based learning. Arnhem, Nederland: ArtEZ Press

Professioneel schijt hebben aan(!)

Professioneel schijt hebben aan (!)

Laatst was ik bij het digitale congres van de PO-Raad met als thema Burgerschap. Door theatermaker Lucas de Man hoorde ik de samenstelling van de volgende woorden: professionele schijt. Geweldig Lucas, dank je wel!  Mijn verbeelding begon als een malle te ratelen. Het lijkt een tegenstelling en tegelijkertijd vullen ze elkaar fantastisch aan.

Lucas legde uit dat je best schijt mag hebben aan dingen. Niet zoals pubers dat hebben, maar als professionals. Zijn boodschap: volg als professional je intuïtie en heb professionele schijt aan dingen die niet goed voelen. Maak keuzes om het goede te doen voor jezelf én de ander.

Later die avond had ik een digitale filosofiecursus van The School of Life van Lammert Kamphuis. Hij behandelde deze avond de filosofen Socrates en Plato waarbij ons werd gevraagd om een woord op een filosofische manier als een begrip te analyseren. Ik ging voor twee woorden: professioneel schijt.

Het woord professioneel heeft wat mij betreft betrekking op een werksituatie. Want kun je bijvoorbeeld spreken over privé professioneel zijn? Kan een echtgenoot (niet die van mij natuurlijk) bijvoorbeeld zeggen: zeur niet zo aan mijn hoofd, stel je eens professioneel op? Volgens mij zou hij eerder zeggen: gedraag je eens volwassen . Vanuit filosofisch oogpunt was ik voor dit moment best tevreden over deze analyse.

Dan het woord schijt. Het woord schijt deed me meteen denken aan het afval dat door onze darmen wordt afgescheiden. Het is afval van ons lichaam, ballast die we graag zo snel mogelijk kwijtraken op het moment dat het zich aandient. Doorgaans lukt deze lichamelijke afscheiding goed. Moeilijker is het om het afscheiden op cognitief of gevoelsniveau te doen. Lammert gebruikte hiervoor het Griekse woord Autarkeia: trouw blijven aan jezelf. Hij gaf daarbij een voorbeeld van een verpleegkundige die palliatieve zorg verleende. Deze verpleegkundige heeft jarenlang aan haar patiënten gevraagd of ze ergens spijt van hadden in hun leven en zo ja wat ze dan anders zouden hebben willen doen. Uit de top vijf die ze hiervan heeft gemaakt staat op nummer één: dat mensen zich minder hadden willen aantrekken over hoe een ander over ze denkt en minder hadden willen handelen naar de verwachting van de ander. Dus vrij vertaald een beetje meer schijt hebben aan….

Terug naar de middag over Burgerschap, want er was nog een uitspraak die mij triggerde: het onderwijs zoals dat nu is georganiseerd is vooral programmagestuurd gehoorzaamheids-onderwijs. Claire Boonsta van Operation Education bracht deze in tijdens haar Keynote. Een filosofische analyse lijkt me hier niet nodig omdat de uitspraak wat mij betreft al voor zichzelf spreekt.

En dit alles op één dag! Burgerschap laat zich maar moeilijk in woorden vangen, daar gaan we in een dag niet uitkomen. Maar om een halt toe te roepen aan programmagestuurd gehoorzaamheids-onderwijs, gun ik het iedereen – inclusief mijzelf – om het lef te hebben professioneel schijt te hebben aan …..

Lang leve de vrijheid om intuïtief te handelen binnen de professionele én privé context.

 

Tekst geschreven door Dian Langenhuijzen

Illustratie gemaakt door Miesjel van Gerwen

Hoe krijgen we schoolleiders gemotiveerder voor cultuureducatie?

Hoe krijgen we schoolleiders gemotiveerder voor cultuureducatie?

Gepubliceerd in LKCA – Cultureel Kapitaal d.d. 11 november 2020 
 
Onbekend maakt onbemind. Als je schoolleiders in het primair onderwijs wilt motiveren voor cultuureducatie, moet je ze laten kennismaken met kunst en op een positieve manier kunst laten ervaren. Én daarover met ze in gesprek gaan. Dat dat werkt, ontdekte Dian Langenhuijzen.
 

Door Dian Langenhuijzen

Schoolleiders onderschrijven het belang van kunsteducatie, daarom hebben ze al twee keer meegedaan aan de vierjarige CMK-periode. Maar hoe komt het dan dat kunsteducatie zo snel onder druk komt te staan wanneer ‘andere prioriteiten’ zich aandienen? Ik was benieuwd hoe schoolleiders hun eigen rol hierbij zien. Waar komt hun motivatie voor kunsteducatie vandaan, en is het mogelijk die te vergroten?

Om daar achter te komen, interviewde ik zes schoolleiders. Vervolgens deed ik een groot praktijkonderzoek naar het effect van Art Based Learning, en tot slot voerde ik met de schoolleiders een diepgaand gesprek over de waarde van kunsteducatie en de rol van de schoolleiders hierin.

Tijdens de interviews met de schoolleiders ging ik op zoek naar de motivatie voor kunsteducatie en hoe zij hun rol hierbinnen zien. Daarbij vielen me een paar dingen op:

  • Scholen kunnen zelf kiezen hoe ze kunsteducatie invullen. Zij zijn daarin autonoom.
  • De uitvoering van kunsteducatie hangt sterk af van de hoogte van de financiering door de overheid.
  • Binnen de overkoepelende scholenstichting voeren schoolleiders niet of nauwelijks inhoudelijke gesprekken over kunsteducatie met collegaschoolleiders of met het schoolbestuur.
  • Bij kunsteducatie zien schoolleiders hun eigen rol vooral als het faciliteren en ondersteunen van de icc’er.

Meer betrokkenheid bij kunst

Toen kwam de vervolgstap: is het mogelijk om de betrokkenheid bij kunst bij schoolleiders te vergroten? Ik onderzocht het in de praktijk. Dat deed ik door middel van Art Based Learning (Lutters, 2013), omdat je met deze methode tot nieuwe persoonlijke inzichten kunt komen door kunst. Ook is de methode zeer toegankelijk; deelnemers hoeven geen voorkennis of affiniteit met kunst te hebben. Ik begeleidde in musea negen masterclasses Art Based Learning. De zevenenzeventig deelnemers, waarvan een deel van de groep ook de geïnterviewde schoolleiders waren, toonden na afloop meer betrokkenheid bij kunst, bleek uit de digitale evaluaties

Voor een deel was mijn vraag hiermee beantwoord. Maar ik wist nog niet wat schoolleiders nodig hebben om kunsteducatie voortaan meer prioriteit te geven op hun school. Daarom voerde ik na de masterclass een socratisch groepsgesprek met ze. Bij deze vorm bevraag je elkaar op persoonlijke waardes. Oordelen en meningen worden uitgesteld.

Welk effect hadden deze gesprekken op de schoolleiders? Na het interview, het praktijkonderzoek en de socratische gespreksvoering bleek het volgende:

  • De motivatie om op school aan kunsteducatie te doen, hangt nu vaak af van externe factoren. De continuïteit is meer gewaarborgd als de motivatie voortkomt uit persoonlijke verbondenheid.
  • De uitvoering van kunsteducatie op school hangt af van de kwaliteit van de icc’er maar ook van de tijd, ruimte en financiën die een icc’er ervoor heeft. Een schoolleider geeft aan: De continuïteit van kunsteducatie is hiermee kwetsbaar. De schoolleider zou het met het team moeten hebben over de pedagogische waarde van kunsteducatie.
  • Meer dan negentig procent van de negenenvijftig respondenten geeft na de masterclass aan dat zij kunst op een andere en betekenisvolle manier hebben ervaren. De methode laat hiermee zien dat zij effect heeft op de groei van de persoonlijke waardering voor kunst.
  • Een Art Based Learning-ervaring geeft schoolleiders inzicht in welke waarde kunst kan hebben voor kinderen. En welke waarde zij heeft voor de verbinding met jezelf. Schoolleiders vinden het waardevol om gezamenlijk naar kunst te kijken en om te praten over de rol en betekenis van kunsteducatie. Door zelf kunst te ervaren, zien zij de waarde van kunst beter. Het socratisch gesprek bracht een kanteling teweeg. Een van de schoolleiders zei: Mijn rol zet me nu aan het denken, ik heb nog wat werk te doen. Ook dit onderstreept dat het belangrijk is om met schoolleiders in gesprek te gaan over de waarde van kunsteducatie en de rol van de schoolleider daarin.
  • Het is belangrijk dit gesprek ook aan te gaan met collega’s van andere scholenstichtingen en/of gemeenten. Het is raadzaam daarvoor een lokaal of landelijk netwerk in te richten.

Laten we ernaar streven dat schoolleiders kunsteducatie belangrijker gaan vinden. Voor zichzelf en voor hun school!


Bronnen:

  • Lutters, J. (2013). University 21: Creativiteit als Noodzaak: Windesheimreeks kennis en onderzoek. Geraadpleegd van www.artez.nl.
  • Lutters, J. (2015). Sprekende objecten: Studies in art-based learning. Arnhem, Nederland: ArtEZ Press.

Cultuureducatie hoger op de agenda met ‘Art Based Learning’

Cultuureducatie hoger op de agenda met 'Art Based Learning'


– Geschreven door Elmay Claassen

 

EEN PERSOONLIJKE ZOEKTOCHT

ABL, in 2013 ontwikkeld door Lector Jeroen Lutters, is een persoonlijke zoektocht met behulp van kunst, waarbij een kunstobject als kennisbron wordt gebruikt. Deelnemers starten met een vraag aan zichzelf en gaan daarna een dialoog met een kunstobject aan. De vraag kan divers van aard zijn, van persoonlijke tot mondiale vraagstukken. ‘’De startvraag maakt dat je onbewust betrokken raakt tijdens het beschouwen van een kunstobject, zonder dat de startvraag op de voorgrond blijft,’’ vertelt Dian, ‘’Alle deelnemers gaan op een eigen artistieke reis en na afloop worden ervaringen met elkaar uitgewisseld. Door elkaar te bevragen, worden inzichten gecreëerd die een betekenisvolle link hebben met de startvraag, waardoor een persoonlijke groei wordt doorgemaakt.’’

 

Een schoolleider tijdens de Art Based Learning methode

EEN SCHOOLLEIDER TIJDENS DE ART BASED LEARNING METHODE
 

Dian onderzocht de methode onder verschillende groepen, waaronder een groep schoolleiders van het primair onderwijs. Dat zorgde voor opvallende inzichten. Dian: ‘’Als een schoolleider niets met kunst heeft, maar bijvoorbeeld wel met sport, wordt het voor hem of haar heel lastig om betrokkenheid bij kunst te voelen en daar een inhoudelijke visie op te vormen. Om toch de doelen te behalen, wordt vaak de verantwoordelijkheid bij de cultuurcoördinator gelegd. ABL zorgt ervoor dat iemand de waarde van kunst ontdekt, doordat hij of zij zelf betekenisvolle ervaringen opdoet. Ook met de groep schoolleiders gebeurde dit. Men werd geïnspireerd en aan het denken gezet. Tijdens een aanvullend groepsgesprek na de ABL met de schoolleiders, werd gesproken over de waarde van cultuureducatie en de rol van de schoolleider hierin. Toen werd duidelijk dat er nog veel te winnen valt op het gebied van cultuureducatie. Vooral het delen en uitwisselen van ervaringen met andere stichtingen en gemeenten werd interessant bevonden.’’

Alle deelnemers gaan op een eigen artistieke reis en na afloop worden ervaringen met elkaar uitgewisseld.
– Dian Langenhuijzen
 

DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE SCHOOLLEIDER

Wilma van Esch, directeur-bestuurder van een basisschool, heeft Dian op de voet gevolgd tijdens haar onderzoek. Wilma: ‘’De school heeft een belangrijke maatschappelijke opdracht. Wij begeleiden kinderen om vol zelfvertrouwen en verantwoordelijkheid in de wereld te durven zijn. Wij kunnen hen leren genieten van alle schoonheid in de natuur en kunst in hun omgeving. En dat er wel honderd talen zijn waarin zij zich kunnen uitdrukken. De school is een prachtige oefenplaats om het leven te leren leven. Maar wat is daarin de plek van de schoolleider? Dians onderzoek boeide me, ook vanwege mijn eigen rol als leidinggevende.’’

 

 Dian (links) en Wilma (rechts) beschouwen samen kunst

DIAN (LINKS) EN WILMA (RECHTS) BESCHOUWEN SAMEN KUNST
 

Dian heeft Wilma geïntroduceerd in de wereld van ABL en haar de methode zowel individueel als in groepsverband met schoolleiders laten ondergaan. ‘’Door te vertragen en ons methodisch te bevragen, ontstonden boeiende dialogen. Met de kunstwerken, met onszelf en dus ook met andere leidinggevenden,’’ vertelt Wilma, ‘’ABL hielp ons na te denken over onze relatie tot kunst. Maakt het bijvoorbeeld uit hoe je biografie is en of je zelf al een positieve relatie hebt tot kunst en cultuur? Wat zie je als je maatschappelijke opdracht? En hoe kun je je verantwoordelijkheid nemen? Door het voor te leven of door het goed te delegeren?’’

Wij kunnen kinderen leren hun eigen taal te vinden en de wereld om hen heen te begrijpen.
– Wilma van Esch
 

Monique Koolen, adviseur cultuureducatie bij Kunstloc, vindt dat ook schoolbesturen zich meer mogen uitspreken op het gebied van cultuureducatie: ‘’Kunst en cultuur zijn een onderdeel van ons maatschappelijke leven, van ons bestaan. Het helpt onze blik te verbreden en leert ons dat niet iedereen op dezelfde manier naar de wereld kijkt. Een school haalt die wereld naar binnen. Via de verbeelding komen kinderen op plekken waar ze nog nooit zijn geweest.’’

Volgens Wilma is er niet zoiets als een aparte ‘kunstvisie’. Wilma: ‘’Te vaak lijkt kunst- en cultuureducatie een los project van de cultuurcoördinator. Maar het gaat veel dieper: Hoe wil je zijn als school, hoe kijk je naar kindontwikkeling? Kunst en cultuur zijn daar onlosmakelijk mee verbonden. Wij kunnen kinderen leren hun eigen taal te vinden en de wereld om hen heen te begrijpen. ABL is een prachtige methode om samen dichter bij je visie op kindontwikkeling en cultuureducatie te komen.’’

 

Leerlingen in de Willem Twee Kunstruimte

LEERLINGEN IN DE WILLEM TWEE KUNSTRUIMTE
 

RUIMTE VOOR VERWONDERING

Kunstloc is enthousiast over de nieuwe inzichten en kijkt ernaar uit om hierover in gesprek te gaan met bestuurders. Monique: ‘’Art Based Learning kan enorm helpen in de discussie. Als het om kunst en cultuur gaat, blijft iedereen steeds maar naar woorden zoeken. Maar je hebt die ervaring nodig om te kunnen benoemen wat daar voor jou de waarde van is. Het is belangrijk dat schoolbestuurders zich realiseren dat zij hier anderen in kunnen voorgaan. Ik zou naar aanleiding van dit artikel graag het gesprek aangaan met bestuurders, zodat we in samenwerking met Dian kunnen kijken hoe we dit breder vorm kunnen geven. Ik pleit voor verwondering en verbeelding in het onderwijs. Maar dat kan alleen als mensen weten en vooral voelen waarom cultuureducatie zo belangrijk is.’’

Reisgenoten

Reisgenoten

Zoals het er naar uitziet sluit ik over een paar weken mijn studie Master Kunsteducatie af. Tijd om even terug te blikken en te overdenken welke studiereis ik gemaakt heb en vooral wie ik daarvoor graag wil bedanken. Zonder al deze experts was het mij niet gelukt te komen, waar ik nu ben.

Eerst even terug

Destijds heb ik als vrijwillige ouder bij de basisschool van onze kinderen het initiatief genomen om een kunst- en cultuurplan te schrijven én uit te voeren. Mijn hobby werd vervolgens mijn werk en plotsklaps werkte ik als professional in de culturele sector en het onderwijs! Als intermediair en cultuurcoach heb ik voor mijn werk vele scholingen en cursussen gevolgd. Ik wilde mij graag blijven ontwikkelen omdat ik vragen bleef houden.

Het niet weten…

Nu, na de master bijna te hebben afgerond, zijn er nog steeds vragen. Deze vragen voor mij een doorlopend onderzoek, ze wekken mijn nieuwsgierigheid en dagen mij uit om vanuit verschillende perspectieven op zoek te gaan naar nieuwe inzichten. Zoals filosoof Socrates zijn gesprekken inging als: “een zoektocht naar wijsheid door het niet weten”. De zoektocht heeft mij uiteindelijk veel meer gebracht dan alleen theorie. 

WTF

Overigens ging de studie mij zeker niet gemakkelijk af. Het schuurde het eerste anderhalf jaar dan ook regelmatig. Het begon al meteen met de eerste kennismaking tijdens het openingsjaar met de summerschool in Antwerpen. Gelijk werd ik met mijn neus op de feiten gedrukt dat mijn Engelse taalvaardigheid op vele fronten tekort schoot. De Engelse colleges, artikelen en boeken had ik behoorlijk onderschat. Dini Verkuijlen, docente Engels durfde het met mij aan om wekelijks met mij de stof door te worstelen. Onder het genot van een kop thee hadden we ook gezellige Engelse conversaties, dat dan weer wel. Ook Peter van Deursen nam de tijd om mij te helpen met de vertaling van een boek vanuit het Engels naar het Nederlands. 

Artistieke kwaliteiten

Theorie is een groot aspect tijdens de opleiding, ontwikkeling van je artistieke kwaliteiten is een tweede. Voor mij een volgende grote uitdaging. Immers binnen mijn werk zorg ik ervoor dat anderen zijn of haar artistieke kwaliteiten laten zien en dat de andere partij deze kan ontvangen. Vanuit mijn creativiteit en intuïtie zorg ik voor verbindingen tussen mensen waarbij de kunsteducatie tot zijn recht kan komen. Maar waar de artistieke kwaliteiten bij mij persoonlijk zouden liggen? Dat moest ik nog gaan ontdekken. 

Vol goede moed begon ik met drumsessies met Tim van Baalen. Ik schreef een lied, Tim  componeerde en ik drumde. We namen zelfs een clipje op. Geweldig die drums, maar bij de master was dit toch niet het niveau wat ze verwachten: het was het kaliber van een leuke cursus en dat het een leuke cursus was, dat was zeker. En ik? Ik was een ervaring rijker of zoals filosoof Michel Foucault zegt: “Een ervaring is iets waaruit men veranderd tevoorschijn komt”. 

Vijfentwintig jaar geleden heb ik met veel plezier een scholing fotografie gevolgd. Daarna is het een beetje uit beeld verdwenen. Het leek me een goed moment om nu weer op te pakken. Fontys docente Mariska van Zutphen stuurde mij met uitdagende opdrachten op pad om op onderzoek uit te gaan. Regelmatig hadden we feedback gesprekken waar ik geleerd heb bewust te kijken naar het onderwerp en andere fotografische aspecten.

Praktijkonderzoek

Het afgelopen jaar heb met veel plezier de fase van onderzoek doorlopen. De doelgroep die ik voor ogen had, de schoolleiders, was voor mij duidelijk. Het onderwerp: motivatie voor kunst in relatie tot een persoonlijke ervaring en de rol van de schoolleider hierin. Maar hoe, wat precies en waar? Daar wilde ik graag met anderen over sparren. 

Hajo Renkema, bestuursvoorzitter van de scholenstichting waar ik werk was de eerste die mij kritische vragen stelde. Snel daarna volgde ook Clara Linders, Roy van Weverwijk en Rolf Vonk resp. Kunstloc Brabant en Erfgoed Brabant die mijn onderzoek inhoudelijk hebben ondersteund. 

Het pedagogische stuk en leiderschap besprak ik vaak tijdens de gezellige wandelingen met pedagoog en schoolleider Wilma van Esch. En ex-collega cultuurcoach Marlou Vrijssen liet mij vooral nadenken waar ik de meeste energie uit zou halen. De tussentijdse schriftelijke opdrachten werden onderworpen aan het oog van secretaresse Marjolein Zellenrath van Cadans Primair die tussen mijn krabbels heel goed begreep wat ik bedoelde te zeggen en altijd met nog betere suggesties voor zinnen kwam. En natuurlijk mijn collega’s Kristel van Lieshout en Heleen Korthals van Plaza Cultura die zich hebben opgeworpen als luisterend oor met kritische vragen. 

Toen werd het tijd om het ‘veld’ in te gaan. Eerst heb ik interviews afgenomen met zes bevlogen schoolleiders primair onderwijs. Wat was ik nieuwsgierig naar de verhalen van Ton van Malsen, Mayke van Drunen, Maaike Lauwerijssen, Gerard Smetsers, Margot van Uden en Miron Hageman. Met veel openheid hebben zij hun gedachten over het belang van kunsteducatie en hun rol als schoolleider met mij gedeeld. 

De volgende fase ging ik op onderzoek uit naar een geschikte methode. Na een literatuurstudie en een scholing bij Artez Hogescholen in Arnhem vond ik voor mijn onderzoek de geschikte methode in Art Based Learning. Ik voerde gesprekken  met onder andere lector Jeroen Lutters die de methode Art Based Learning heeft ontwikkeld en Silvia Russel van het Art Based Learning Centre. Maar ook met educatoren Madelon van der Aavoort en Joke Backx van het Designmuseum in ‘s-Hertogenbosch en Karin Schipper van het museum Jan Cunen in Oss. En tot slot met Annemiek Tekstra van Kunstloc en expert Art Based Learning waar ik goede gesprekken mee voerde over de methodiek en ervaringen van Art Based Learning. Na deze gesprekken voelde ik mij genoeg gesterkt om Art Based Learning in de praktijk te brengen. 

Uiteindelijk heb ik afgelopen jaar negen groepen met zevenenzeventig deelnemers mogen begeleiden bij bij de masterclasses Art Based Learning. Iedere keer waren we in een museale context en werden we hartelijk ontvangen door WillemTwee tentoonstellingsruimte in ‘s-Hertogenbosch, Museum Jan Cunen in Oss, Kunstlocatie Würth in ‘s-Hertogenbosch en het Noordbrabants Museum in ‘s-Hertogenbosch. De masterclasses Art Based Learning met een diversiteit van deelnemers in leeftijd, scholing en werkachtergrond, waren enorm inspirerend, leuk en leerzaam. De laatste masterclass was met de focusgroep, de schoolleiders en aansluitend voerden we een betekenisvol socratisch gesprek onder bezielende leiding van Wilma van Esch. Erg blij was ik dan ook na alle sessies met de evaluaties die ik zowel mondeling als schriftelijk mocht ontvangen. Hiermee kon ik mijn onderzoek goed afronden.

Na het behalen van het onderzoek kwam de laatste opdracht. Het goed communiceren van de uitkomst van het onderzoek. Ik koos voor een poëtische legenda op een poster. Mariëlle Lapidaire inspireerde mij om een metaforische richting te kiezen en schreef het gedicht ‘spruit’. 

Overkoepelend voor de studiejaren wil ik bedanken: mijn medestudenten en de schoolleiders Jan Staes en Elsje van Leeuwen van Fontys Hogescholen in Tilburg voor hun scherpe vragen, suggesties en ondersteuning.

Tot slot dank ik Pim en Moby van der Velden die voor mij ook veel leeswerk hebben verricht. Walter van der Velden die al mijn visuele uitingen heeft gemaakt én het allerbelangrijkste dat hij er altijd voor mij was!

Mijn dank is enorm groot aan al deze experts!

Dian

X